Iliotibiale band frictiesyndroom ("runners knee")
pijn aan de buitenzijde van de knie, vnl tijdens lopen
U wenst informatie over
- Een IlioTibiale Band (ITB) frictiesyndroom is een aandoening die het gevolg is van repetitieve wrijving van de Iliotibiale band (peesblad aan de buitenzijde van het bovenbeen) over de laterale epicondyl (buitenzijde van de knie).
- Het is een vaak voorkomend letsel in sporters die repetitieve, cyclische activiteiten doen zoals wielrenners en lopers.
Wat is het
- De iliotibiale band is een peesblad dat zich aan de laterale zijde (buitenzijde) van het bovenbeen bevindt. Het peesblad strekt zich uit van de heupkam tot onder het kniegewricht (Figuur 1). Er is een nauwe relatie tussen de pees en de laterale epicondyl van de knie, waar het peesblad in normale omstandigheden over schuift zonder pijn te veroorzaken door de aanwezigheid van een kleine bursa (slijmbeurs).
- Irritatie van het peesblad en de onderliggende slijmbeurs kunnen ontstaan door het overmatige schuiven van het peesblad over de laterale epicondyl (figuur 1). Naast het overmatig schuiven kan het peesblad ook sneller geïrriteerd raken door onderliggende anatomische en biomechanische oorzaken zoals een afwijkende alignment (as van de benen), beenlengteverschil of relatieve zwakte van spieren rondom de heup en knie.
- Sporters krijgen vaak te maken met ITB frictiesyndroom door acute aanpassingen in trainingsschema’s, wissel van ondergrond waarop de trainingen plaatsvinden of gebruik van schoeisel dat onvoldoende steun biedt.
Klachten
- De voornaamste klacht is activiteitsgebonden laterale kniepijn. De pijn verschijnt vaak op hetzelfde moment/tijdstip tijdens de activiteit, al komt deze sneller en sneller voor in de latere stadia van de irritatie. Door de pijn is men soms genoodzaakt om te stoppen met de sportactiviteit. De pijn verdwijnt vaak snel na het stoppen van de sportactiviteit.
- De klachten van pijn zijn vaak relatief beperkt tijdens dagdagelijkse activiteiten, een blijvende vage last/pijn kan aanwezig zijn over de buitenzijde van de knie. Soms zijn er enkel klachten van een ‘spannend’ of ‘strak’ gevoel aan de buitenzijde van de knie.
Diagnose
- Anamnese:
- Activiteit gerelateerde laterale kniepijn
- Pijn verdwijnt snel na stoppen van de activiteit
- Pijn ontstaan na veranderingen in trainingschema, trainingsomgeving of veranderen van schoeisel
- Klinisch onderzoek
- Beenlengteverschil of varus alignement (O-benen)
- Pijn over de laterale (buiten zijde) van de knie
- Gespannen en gevoelige palpatie van de ITB
- ‘Painful arc’
- pijn aanwezig wanneer knie van gestrekt naar geplooid wordt gebracht
- Positieve uitlokkingstesten
- Ober test
- Beeldvorming
- Standaard radiografie
- uitsluiten van beenderige oorzaken van irritatie van de ITB
- MRI
- uitsluiten van andere oorzaken van pijn ter hoogte van de laterale zijde van de knie
- Standaard radiografie
Waarom wordt er behandeld
- Wanneer er door de pijn een vermindering of onmogelijkheid bestaat om dagdagelijkse activiteiten of sport uit te voeren.
De behandelingskeuze is afhankelijk van:
- De initiële behandeling is steeds conservatief (zie onder).
- 50 to 90% heeft verbetering van klachten binnen 4 Ã 8 weken mits strikt conservatief beleid.
- Een verwijzing naar een sport- en revalidatiearts behoort ook tot de mogelijkheden in de maximalisatie van de conservatieve behandeling.
- Operatief beleid zal enkel worden besproken wanneer de conservatieve behandeling gefaald heeft.
Niet-operatieve behandeling
- Aanpassen van de activiteiten/trainingsschema
- Ijsapplicatie
- Anti-inflammatoire medicatie
- Lokale applicatie
- Kuur met perorale NSAID's
- Kinesitherapie
- Anti-inflammatoire massage
- Stretchings van ITB
- Tonificatie en proprioceptieve training
- Infiltratie met Corticosteroïden
- Lokale infiltratie met een anti-inflammatoir middel
Operatieve behandeling
- Excisie / release van ITB ter hoogte van de laterale epicondyl.
- Open chirurgische excisie van chronisch geïnflammeerde ITB.
- Maken van een 'ruit' ter hoogte van de frictiezone, door dit deel van de ITB weg te nemen, zodat de irritatie zich niet meer kan voordoen.
Operatie: samengevat
Verblijf
Daghospitalisatie
Anesthesie
Algemene of Spinale (ruggenprik) anesthesie
Duur operatie
30-45 minuten
Wondverzorging
Droog aseptisch verband
Immobilisatie
1 week gips/brace immobilisatie
Kinesitherapie
Na de immobilisatie start kinesitherapie om progressief de mobiliteit te herwinnen.
Thuisverpleging
Wondzorg en thromboprofylaxie
Prikjes in de buik
Zolang immobilisatie in gips/brace
Krukken
Steunname is toegestaan, krukken aangewezen voor 1ste 2 weken.
Wassen
Na verwijderen van hechtingen, 10 Ã 14 dagen postoperatief.
Stappen
Steunname is direct toegestaan. Krukken worden aangeraden 1ste 2 weken.
Fietsen
Ten vroegste na 4 weken, op basis van het klinisch onderzoek op de controle consultatie.
Sporten
Ten vroegste na 4 - 6 weken hernemen van fietsen/lopen.
Autorijden
4 weken
Werkonbekwaam
2 - 4 weken, afhankelijk van het type werk.
Volledig herstel
2 - 3 maanden
Operatie: uitgebreide uitleg
Voor wie en wat wordt er gedaan?
Een operatieve behandeling zal enkel overwogen worden zo het conservatieve beleid gefaald heeft, en alle behandelingen (kinesitherapie, stretchings, infiltraties,...) onvoldoende effect hebben gehad.
Het deel van de ITB, dat frictie ondergaat tegen de laterale epicondyl zal worden verwijderd. Ook de laterale epicondyl wordt vaak wat bijgewerkt om minder irritatie te veroorzaken.
Wat moet er gebeuren voor de ingreep?
Het betreft een electieve, gepland ingreep. Na bevestiging van een operatiedatum, dienen volgende stappen te worden ondernomen:
- Afname van preoperatieve onderzoeken
- Controle van de antistolling (zo inname van anticoagulatie)
- Preoperatieve vragenlijst ( allergie / medicatiefiche/voorgeschiedenis…)
Hoe verloopt de ingreep?
Tijdens de ingreep zal het deel van de ITB, dat geïrriteerd is door de repititieve wrijving tegen de laterale epicondyl verwijderd worden. Het deel van de ITB dat wordt verwijderd is meestal in de vorm van een ruit. Tijdens de ingreep wordt nagegaan of alle frictie van de ITB tov de laterale epicondyl weg is door de knie herhaaldelijk doorheen een volledige Range of Motion (ROM) te brengen.
De laterale epicondyl zal bijgewerkt worden (verwijderen van prominente botfragmenten) om zo de irritatie ten opzichte van het aanwezige, resterende ITB weefsel te beperken.
Beleid tijdens de hospitalisatie:
Wanneer de pijn onder controle is, kan een ontslag naar huis vanuit het dagziekenhuis snel plaatsvinden.
Er wordt geen wondcontrole uitgevoerd, aangezien het been wordt geïmmobiliseerd in een (gips)spalk gedurende 1 week.
Beleid na ontslag:
Controle via de gipskamer tot verwijderen van de gipsspalk 1 week postoperatief. Nadien kan kinesitherapie worden gestart ter bevordering van de ROM.
Controle en opvolging:
Na een eerste controle via de gipskamer zal verdere opvolging via de consultatie plaatsvinden.
Stanaard op 6 weken en 3 maanden postoperatief.
Revalidatie:
Een revalidatie-schema wordt voorzien na de 1ste controle op de gipskamer.
Stretchings blijven centraal in de revalidatie.
Eventuele complicaties:
- Recidief frictiesyndroom
- Infectie en wondproblemen
- Bloeding
- Relatieve zwakte in de ITB
Nog enkele tips:
Wacht voldoende lang tot een stap wordt gezet naar operatieve behandeling. Een heel groot deel van de patiënten evolueert naar genezing mits voldoende lang aanhouden van het conservatieve beleid.
